Een levenslange doodswens en persisterende suïcidaliteit zijn moeilijk van elkaar te onderscheiden. Er is weinig over geschreven en ook door deskundigen worden de termen door elkaar heen gebruikt. Persisterende suïcidaliteit wordt vaak gezien als een gevolg van psychische aandoeningen, terwijl de term levenslange doodswens vaker wordt gebruikt wanneer er geen medische aandoening aan ten grondslag ligt. Onder leiding van 113 Zelfmoordpreventie is er onderzoek gedaan naar levenslange doodswensen en persisterende suïcidaliteit. De onderzoekers hebben verschillende bronnen gecombineerd om inzicht te krijgen in het ontstaan en verloop hiervan en de behoeften van mensen die hieraan lijden.
Voor het onderzoek zijn drie verschillende databronnen gecombineerd: data uit een eerder vragenlijstonderzoek, literatuuronderzoek en interviews met deskundigen. Levenslange doodswensen en persisterende suïcidaliteit gerelateerd lijken te zijn aan traumatische ervaringen of gebeurtenissen in de (vroege) jeugd. Daarnaast spelen andere psychische aandoeningen, zoals autisme spectrum stoornis, borderline persoonlijkheidsstoornis, depressie, angst, of een combinatie hiervan, hier ook een rol in. Zowel persisterende suïcidaliteit als levenslange doodswensen verlopen wisselend over de tijd en verschillen sterk van persoon tot persoon.
Mensen die aangeven een levenslange doodswens te hebben of persisterend suïcidaal te zijn, geven aan dat dit niet altijd in dezelfde mate aanwezig is. Hun leven kent perioden van hevige suïcidaliteit, die soms gepaard gaan met suïcidepogingen, en perioden waarin dit minder aanwezig is. Echter, geven zij aan, speelt de doodswens of suïcidaliteit op de achtergrond vrijwel altijd een rol. Ook al hebben zij hiermee leren omgaan, zij lijden hier enorm onder. Een levenslange doodswens of persisterende suïcidaliteit betekent niet direct dat mensen een wens hebben het leven te beëindigen.
Mensen met persisterende suïcidaliteit of levenslange doodswensen hebben voornamelijk behoefte aan praten over de doodswens in open gesprekken, waarbij er ruimte is om de blijvende aard van de doodswens te bespreken en in de optie tot levensbeëindiging niet bij voorbaat uit te sluiten. Een andere behoefte is het behandelen van onderliggende aandoeningen en lijden.
Om die reden wordt aanbevolen het signaleren en behandelen van onderliggende psychische aandoeningen en problemen uit de jeugd aanbevolen om het onderliggend lijden te verminderen. Daarnaast wordt meer herstelondersteunende zorg, waarin patiënten leren omgaan met hun klachten, en het opnemen van levensvragen en zingevingsvraagstukken in behandeling aangemoedigd.
Hulpverleners kunnen beter worden opgeleid op het gebied van suïcidaliteit en er zou meer aandacht en ruimte moeten komen voor het praten over persisterende suïcidaliteit of doodswensen tijdens de behandeling. Tot slot kan meer onderzoek naar levenslange doodswensen en persisterende suïcidaliteit onder de algemene bevolking helpen om meer kennis te vergaren over het ontstaan, verloop en voorkomen hiervan, en inzichten leveren voor betere hulp, ondersteuning en beleid.
Bekijk het volledige onderzoeksrapport. Voor vragen kunt u contact opnemen met Elke Elzinga.