Geertje Spijkerman is een jonge zestiger die opgroeide in het mooie Friesland en op 17jarige leeftijd bij de politie Den Haag ging werken. Moeder van 2 volwassen kinderen en “Beppe” van één kleinkind. Sinds 2009 weduwe, door zelfdoding van haar echtgenoot, en nu werkzaam als adviseur suïcidepreventie bij de politie. Geertje ontwikkelde samen met 113 een suïcide preventie training voor politieagenten. Ze werd enkele maanden geleden benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
Vanuit 113 hebben we ontzettend veel waardering voor Geertje haar aanhoudende inzet. Zij is een voorbeeld voor velen én voor de kernwaarden van 113: Verbindend, Volhardend, Vooruitstrevend en Veerkrachtig. Met trots brengen we het verhaal van Geertje Spijkerman via onderstaand interview onder de aandacht.
Op jonge leeftijd bij de politie
Ik wilde graag het onderwijs in, maar mijn moeder adviseerde advocaat te worden, omdat ik altijd gelijk wilde hebben. Uiteindelijk is het de politie geworden, zodat ik soms anderen iets kan leren, maar ook mijn rechtvaardigheidsgevoel goed kan inzetten. Beide idealen verweven in één functie. En natuurlijk was het belangrijkste doel om bij de politie te gaan werken iets voor de ander te kunnen betekenen. Hen helpen die hier behoefte aan hebben, maar ook corrigerend optreden in de hoop dat de ander daar ook weer van leert.
Adviseur suïcidepreventie, -zorg en -nazorg
In mijn huidige functie merk ik hoe belangrijk het is om aandacht voor de mens te hebben. Dit geldt voor collega’s waar het wat minder mee gaat, maar ook voor nabestaanden. Deze laatste groep is minstens zo belangrijk. Nabestaande zijn van iemand die suïcide heeft gepleegd is een risicofactor en vooral zij blijven met veel vragen achter. Het is erg belangrijk om daar aandacht voor te hebben. En dan bedoel ik niet alleen familie nabestaanden maar ook de collega-nabestaanden.
Suïcidepreventie in de maatschappij
In eerste instantie was deze functie bedoeld om te werken aan suïcidepreventie intern, dus suïcides van politiemedewerkers voorkomen, de drempel om hulp te vragen te verlagen en het onderwerp meer bespreekbaar te maken. Echter gaandeweg wordt ook duidelijk dat we als politie ook een belangrijke taak hebben in suïcidepreventie in de maatschappij. Door het intern goed te regelen heeft dit ook zijn effect op het handelen op straat. Maar dit geldt ook vice versa.
Suïcidepreventie bij de politie
- Op preventie gebied zijn er inmiddels allerlei initiatieven ontplooid waardoor suïcidaliteit bespreekbaar wordt gemaakt. Zo is er een op de politie toegeschreven suïcidepreventie training, samen met 113 ontwikkeld, die momenteel door eenheidspychologen wordt aangeboden aan alle leidinggevenden. Ons doel is om dit nog verder binnen de politie onder de aandacht te brengen.
- We beschikken over digitale vragenlijsten waardoor medewerkers zelf kunnen toetsen hoe het mentaal met hen gaat en indien nodig vroegtijdig zorg kunnen krijgen.
- Verder heeft elke eenheid een eigen VGW (Veilig en Gezond Werken) team, waarin diverse zorgverleners werkzaam zijn. Op zorggebied is het belangrijk dat ik de zorgprofessionals qua kennis en vaardigheden op gebied van suïcidaliteit up to date houdt en in acute situaties ben ik hun sparringpartner. Tevens word ik geregeld geraadpleegd door collega’s zelf die hulp zoeken, of door leidinggevenden die advies willen hoe te handelen bij een collega die suïcidale gedachten uitspreekt of suïcidaal gedrag vertoont. Ik werk vanuit het landelijk expertise team VGW en werk daarin nauw samen met o.a. de korpspsycholoog.
- Op nazorggebied houd ik de vinger aan de pols of de opvang van zowel de directe collega’s als het managementteam goed geregeld wordt. Indien nodig zorg ik voor goede informatieverstrekking aan de directe collega’s waarbij ondersteuning door een zorgprofessional van grote meerwaarde is.
- Tevens heb ik de afgelopen jaren veel contact gehad met nabestaanden van politiemedewerkers die suïcide hebben gepleegd. Aandacht voor deze doelgroep is erg belangrijk maar was een ondergeschoven kindje. Hierin hebben we zeker nog wat te doen.
- Tevens zijn we druk bezig om alle inzet die we op dit thema doen te borgen in beleid, zodat het niet van de agenda verdwijnt.
Weinig kennis over dit onderwerp
Tot ik er privé mee geconfronteerd werd was het altijd een ver van mijn bed show. En ook ik had mijn eigen beelden bij iemand die suïcidaal was. Maar door de harde leerschool ontdekte ik dat ik niet de enige was met weinig kennis over dit onderwerp. Zowel buiten als binnen de politieorganisatie was suïcidaliteit een taboe.
Ik heb aan den lijve ondervonden hoe snel men oordeelde over iemand die suïcide pleegt, maar ook hoe weinig men er eigenlijk van af wist. Wat speelt er achter de voordeur en wat speelt er in iemand zijn hoofd af voordat hij/zij die onomkeerbare stap zet? En ik dacht alleen maar…jullie moesten eens weten. En daarmee was het zaadje geplant. Want men MOET het weten. Pas dan kunnen we het voorkomen.
Suïcide binnen het eigen gezin
In 2009 heeft mijn echtgenoot suïcide gepleegd op de leeftijd van 47 jaar. Ik bleef achter met 2 kinderen van 14 en 18 jaar. Op ons alle drie heeft dit een enorme impact gehad. Naast het verdriet om het verlies van je dierbare, kwamen ook de vragen. Wat had ik zelf anders kunnen doen? Maar daar kon ik pas later mee aan de slag, want mijn eerste doel was mijn kinderen overeind te houden en gezien hun leeftijd van dat moment was dat een enorm zware klus.
Onze zoon gaf later aan dat 18 jaar een leeftijd is waarop je als zoon graag van je vader dingen wilt leren en heeft dat als een enorm gemis ervaren in de jaren daarna. Onze dochter kwam in de puberteit, had nog nooit een verlies van zo dichtbij meegemaakt, laat staan dat iemand zelf zijn leven beëindigde en ze wist niet wat rouwen was. Dat uitte zich in diverse problematiek waar ik als alleenstaande moeder mijn handen vol aan had.
Maar het is me gelukt om ons 3-en afzonderlijk overeind te houden, met vallen en opstaan, maar ook lukte het om ons als gezin goed bij elkaar te houden. Na jaren kon ik zelf met mijn vraagstukken aan de gang en toen ik de antwoorden had gevonden wilde ik graag iets met die kennis en ervaring doen.
Hoogste doel: Zero Suïcides
Om de woorden van Jan Mokkenstorm te gebruiken: Zero Suïcides; dat niemand eenzaam of radeloos sterft door zelfmoord. Maar het op 1 na hoogste doel is, dat iedereen die suïcidale gedachten heeft dit bespreekbaar maakt. Het taboe moet er af. Je bent niet gek als je deze gedachten hebt. Maar het zijn gevaarlijke gedachten die je niet altijd onder controle kan houden. Daarom is het belangrijk dat je dit met iemand bespreekt. En dan hoop ik dat diegene direct of uiteindelijk met een deskundige op dit thema in contact komt om handvatten te krijgen hoe je met deze gedachten om moet gaan. Ik wil wel van de daken schreeuwen dat je heel veel mensen heel veel leed bespaart als je vroegtijdig aan de bel trekt. En dat er dan ECHT naar je wordt geluisterd.
Een taboe op praten over suïcide binnen de politie
Het taboe is er nog steeds, maar hoe groot het is, durf ik geen uitspraak over te doen. Politiemensen durven steeds meer en meer over hun gevoelens te praten, als het maar in een veilige setting is en er niet direct consequenties aan worden verbonden. Zo is het wapen innemen voor politiemensen een grote stap maar toch moet het in sommige gevallen gebeuren. Niet alleen voor zichzelf, maar ook voor andermans veiligheid. En los van alle protocols blijft het belangrijkste om het gesprek met elkaar te blijven voeren.
Waar we naartoe zouden moeten is dat het normaal wordt dat als je niet lekker in je vel zit, je tijdelijk je wapen inlevert en eerst aan je herstel gaat werken. En dan valt het te prijzen als je dit uit eigen beweging al doet. Door het geven van de suïcidepreventie training zien we dat er meer oog komt voor signalen, er eerder naar suïcidale gedachten wordt gevraagd. Mogelijk zijn dit de eerste stappen om het taboe te verminderen.
Niet alleen 113 en de politie
De aanwezigheid van 113 kan zowel intern als extern bijdragen aan het belang om kennis over suïcidaliteit te vergroten. Hoe meer we weten, hoe meer we erover praten, des te sneller gaat het taboe eraf en is de vraag naar hulp mogelijk sneller gesteld. Suïcidepreventie is niet alleen een taak van 113 en/of de politie. Het is een maatschappelijke taak waarin we allemaal ons steentje bij kunnen dragen.