Winterdepressie

Wat is een winterdepressie

De herfst is aangebroken, in deze periode van het jaar beginnen veel mensen zichzelf wat neerslachtig te voelen. Dit seizoensgebonden fenomeen staat bekend als 'winterdepressie'. Als dit bij jou voorkomt is dat helemaal niet zo raar, ongeveer 3% van de Nederlanders heeft hier jaarlijks namelijk last van. Dat komt neer op bijna 550.000 mensen.

Oorzaken van een winterdepressie

De exacte oorzaak van een winterdepressie is niet helemaal duidelijk, waarschijnlijk spelen meerdere dingen samen. Hieronder staan vijf oorzaken die mogelijk een rol spelen in je sombere gedachten en gevoelens.

1. Minder daglicht
   In de herfst en winter is het korter en zwakker licht. De zon komt later op. Je lichaam krijgt dus minder natuurlijk licht.
2. Meer melatonine (slaaphormoon)
   Door het gebrek aan licht blijft je lichaam melatonine aanmaken, ook overdag. Melatonine maakt je slaperig. Je voelt je dan moe en sloom, en het is lastiger om in je ritme te komen.
3. Minder serotonine (stemming)
   Minder licht kan betekenen dat je minder serotonine aanmaakt. Dit stofje helpt je stemming te regelen. Met weinig serotonine kun je je somber voelen.
4. Biologische klok raakt uit balans
   De combinatie van meer melatonine en minder serotonine kan je biologische klok in de war brengen. Daardoor past je lichaam zich moeilijker aan de winter aan en merk je meer klachten.
5. Minder sociaal contact
   Je bent vaker binnen en ziet soms minder mensen. Dat kan gevoelens van eenzaamheid en somberheid versterken.

Hoe herken je een winterdepressie?

Veranderingen in stemming
Je kunt je somber, leeg of down voelen, vaak zonder duidelijke reden. Dingen die je normaal plezier geven, zoals sport, muziek, afspreken, maken je met een winterdepressie minder vrolijk. Sommige mensen huilen sneller of voelen juist bijna niets meer, alsof de emoties zijn afgevlakt. Het kan ook zijn dat je strenger voor jezelf wordt en gedachten krijgt als: “Het lukt me toch niet” of “Ik ben niet goed genoeg.” Soms voelt de toekomst hopeloos of zwaar, waardoor je minder zin hebt om plannen te maken.

Minder energie
Veel mensen hebben weinig energie en zijn snel moe, ook als ze genoeg uren in bed liggen. Je kunt langer slapen of vaker dutten, maar toch niet uitgerust aan de dag beginnen. Opstaan kost moeite; je stelt taken uit en komt moeilijk op gang. Het lukt je minder goed om je ritme vast te houden, zoals op tijd eten of bewegen.

Veranderingen in eten
Je eetlust kan veranderen. Vaak merk je meer trek in eten met snelle koolhydraten (vaak in de vorm van suiker), zoals chocola of koek. Ook het trek hebben in vet eten kan anders zijn dan normaal, zoals fastfood. Deze voedingssoorten geven even een prettig gevoel, maar door de snelle verschillen in je suikerspiegel voel je je daarna nog vermoeider. Door anders te eten kun je in korte tijd aankomen. Sommige mensen hebben juist minder trek en vallen af. Beide komt voor.

Problemen met concentratie
Focussen is lastig: je dwaalt af tijdens een gesprek of vergeet wat je wilde zeggen. Lezen gaat langzamer en je moet zinnen opnieuw bekijken. Ook simpele taken, denk aan mailtjes beantwoorden, administratie, afspraken plannen, kosten meer tijd en moeite. Je kunt dingen minder goed onthouden, bijvoorbeeld wat iemand net tegen je zei of wat er in een vergadering is besproken.

Minder contact met anderen
Je hebt minder behoefte aan gezelschap en zegt sneller afspraken af. Je trekt je terug omdat alles te druk of vermoeiend voelt. Daardoor zie je minder mensen en kan je eenzaamheid toenemen, wat de sombere gevoelens tijdens een winterdepressie weer versterkt.

Wat kan ik zelf doen tegen een winterdepressie?

Als je je herkent in de symptomen van een winterdepressie kan het helpen om dit met iemand te delen, ook al is het maar een kort appje of een korte wandeling samen.

Doe elke dag iets kleins dat je blij maakt
Luister je favoriete muziek, kijk een fijne serie of maak iets creatiefs. Deze momenten geven lucht en doorbreken somberheid.

Denk helpend en vriendelijk
Schrijf elke dag 3 dingen op die goed gingen of waar je dankbaar voor bent. Dat helpt je aandacht te verleggen van negatief naar positief. Wees mild voor jezelf als het even tegenzit.

Stel haalbare doelen
Maak je plannen klein en concreet (bijv. “10 minuten wandelen” in plaats van “meer sporten”). Afvinken geeft motivatie en structuur.

Houd een vast ritme
Sta elke dag rond dezelfde tijd op, eet op vaste tijden en ga op tijd naar bed. Probeer elke ochtend 20–30 minuten naar buiten te gaan voor daglicht.

Blijf bewegen
Wandelen of fietsen helpt tegen somberheid, ook als het koud of nat is. Iets is beter dan niets: begin kort en bouw het op wanneer het goed voelt.

Blijf in contact en praat over hoe je je voelt
Delen lucht op. Spreek af met familie of vrienden of praat met je geloofsgemeenschap. Samen koffie drinken, een bordspel spelen of een korte wandeling kan al helpen.

Lees ook meer informatie over het hebben van een depressie op deze pagina. Denk je dat je professionele hulpverlening nodig hebt? Weet dat je ook altijd terecht kan bij je huisarts. Je kan met je huisarts bespreken of lichttherapie bij je past. Lichttherapie kan je biologische klok helpen herstellen en je slaap en stemming verbeteren.

Denk je aan zelfmoord?

Een depressie kan samengaan met het gevoel dat de dood nog de enige oplossing is. Bekijk hieronder een video met 113 GZ-psycholoog Tessa Reedijk. Hierin vertelt Tessa wat je kunt doen als je het nut van het leven niet meer ziet.

Herken je je in het verhaal van Tessa? Praat dan over je gedachten aan zelfmoord, zoek hulp. Dat kan met iemand in je omgeving of je huisarts. Praat je liever (anoniem), met iemand die je niet kent, bel of chat dan met ons. Onze hulplijn is 24/7 open.