Vanaf 1 januari 2026 wordt suïcidepreventie een gemeentelijke taak, zo wordt de Wet integrale suïcidepreventie onderdeel van het lokaal gezondheidsbeleid. Gemeenten spelen een cruciale rol in suïcidepreventie, toch heeft pas 14% van de gemeente een plan met gerichte acties. In de afgelopen jaren bouwden al 10 regio’s – met daarin 60 gemeenten – met ondersteuning van 113 aan lokale actienetwerken suïcidepreventie.
Om zo’n lokaal actienetwerk suïcidepreventie in te richten zijn verschillende factoren van belang. Zo kunnen samenwerkingsverbanden een vangnet vormen voor mensen met suïcidale gedachten en gedrag. Door deze brede netwerkzorg is er een warme overdracht en wordt effectieve hulp geboden. Om daar te komen gaan we hier stap voor stap gestructureerd aan de slag met de voorbereidingsfase. Er is gemiddeld een voorbereiding van ongeveer een jaar nodig om alles goed in te richten. We nemen je graag mee op weg.
Breng de lokale situatie in kaart
Breng het aantal suïcides in kaart en identificeer de kenmerken van de betrokkenen (zoals geslacht, leeftijd, inkomen en burgerlijke staat). Maak zo een analyse van de belangrijkste risicogroepen en risicofactoren.
Al deze gegevens zijn te vinden via de basisadministratie, GGD-vragenlijsten, UWV-databases, Regiobeeld en ook data van andere partners. Welke factoren spelen een rol bij jullie in de gemeente? Wat gebeurt er al aan suïcidepreventie op lokaal niveau, bijvoorbeeld op scholen of bij de GGD? Leg contacten met bestaande initiatieven en andere samenwerkingen in de gemeente of regio
Stimuleer leiderschap en draagvlak
Betrek en enthousiasmeer lokale bestuurders vanuit verschillende relevante organisaties, zoals gemeenten, GGZ, GGD en ziekenhuizen. Een stuurgroep met lokale bestuurders, met een wethouder als ambassadeur, helpt bij het opstellen en uitvoeren van effectief beleid.
Deze stuurgroep kan lokaal of regionaal zijn (bijvoorbeeld in de GGD-regio). Zo mogelijk kan ook suïcidepreventie opgenomen worden in een bestaand gremium. Het is belangrijk dat suïcidepreventie een eigen agenda behoudt.
Stel een coördinator aan. Deze lokale of regionale coördinator is de spin in het web voor het netwerk. Deze betrekt verschillende organisaties en fungeert als secretaris van de stuurgroep.
De coördinator heeft een aansturende rol als het gaat om het samenstellen en uitvoeren van het lokale actieplan.
Bouw aan een netwerk
Start een samenwerking met regionale en gemeentelijke partnerorganisaties. Dit samenwerkingsverband is cruciaal om goede zorg en ondersteuning te bieden in de regio.
Maak een kerngroep van vertegenwoordigers die verantwoordelijk wordt voor het opstellen en uitvoeren van jullie lokale actieplan. Denk aan de volgende partners:
- Lokaal - Gemeente, GGD, huisartsen, GGZ, ziekenhuizen, wijkteams,
- Professionals - Schuldhulpverlening, Werk en Inkomen en andere professionals die werken met de doelgroep.
- Relevante partners – Politie, sportverenigingen, religieuze gemeenschappen, centrum voor levensvragen, buurtwerk en woningbouwvereniging.
- Ervaringskennis – Betrek ook nabestaanden, ervaringsdeskundigen en naasten op beleids- en uitvoerend niveau.
Ontwikkel een actieplan
Stel samen met het netwerk een gezamenlijk en concreet actieplan op, zodat jullie als lokaal actienetwerk doelgericht bijdragen aan het suïcidepreventiebeleid in jullie gemeente of regio.
Gebruik hierbij een bewezen effectief preventiemodel, zoals het EAAD-model. Dit model helpt om acties te formuleren op vijf niveaus, waarmee jullie structureel en succesvol kunnen werken aan suïcidepreventie. Zo creëert de kerngroep een samenhangend en impactvol beleid.
Tips en ervaringen van actienetwerken
Hoe nu verder?
Als je bovenstaande stappen hebt gedaan, ga je met het netwerk aan de slag met jullie regionale aanpak voor suïcidepreventie. Met het EAAD-model werk je aan een aanpak op verschillende onderdelen, daarmee vorm je een vangnet in de regio. Als gemeente ga je aan de slag op 5 verschillende niveaus om de preventie van depressie en suïcide te verbeteren. Dit model biedt een geïntegreerde aanpak, waarbij verschillende onderdelen van de samenleving samenwerken. Door huisartsen en andere sleutelfiguren te trainen, het publiek te informeren, mensen met suïcidale gedachten en hun naasten te ondersteunen, en gemeenschapsprojecten te bevorderen. Zo zorg je als gemeente voor een brede en effectieve aanpak van suïcidepreventie.